Η κρίση στην οικονομία και η σωτηρία της αειφόρου ανάπτυξης

--
Η ανάρτηση είναι από τον φίλο Φώτη Κουρμούση (Περιβαλλοντολόγος, Ειδικός Γραμματέας Δ.Σ., Ένωση Πτυχιούχων Περιβαλλοντολόγων Ελλάδας, fkour@central.ntua.gr)
--

Τα τελευταία 2 χρόνια γίνονται εντονότερες οι κουβέντες για αειφόρο ανάπτυξη και εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ) και οτιδήποτε αυτές οι έννοιες περιλαμβάνουν, όπως εργασιακά δικαιώματα, ασφάλεια/ικανοποίηση πελατών, προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και διάλογο με τα ενδιαφερόμενα μέρη, συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες κλπ. Ωστόσο τον τελευταίο καιρό, με την οικονομική κρίση, όλες αυτές οι κουβέντες θεωρούνται πλέον «γραφικές»:
- «είναι καιρός τώρα για τέτοια πράγματα;»
- «εδώ ο κόσμος χάνεται και εμείς θα ασχολούμαστε με αυτά;»
- «η ενασχόληση με τα θέματα αυτά δεν συνάδει με το κλίμα της εποχής».
Άρα κατά τη διάρκεια μιας κρίσης η ΕΚΕ θεωρείται «πολυτέλεια».

Η οικονομική κρίση και ό,τι αυτή περικλείει ως έννοια (απολύσεις, απαξίωση χρήματος, κατάρρευση της οικονομίας κλπ) μας αναγκάζει να σκεφτούμε και αξιολογήσουμε τι είναι τελικά απαραίτητο για την επιβίωση μιας εταιρείας και συνεπώς και της οικονομίας ευρύτερα. Και σωστό είναι αυτό, να επιβιώσουν πρέπει οι εταιρείες, για να μπορούν να φροντίζουν για τους εργαζόμενους, να συνεργάζονται με τις τοπικές κοινωνίες και να προστατεύουν το περιβάλλον. Ωστόσο πέρα από την απλή και άμεση επιβίωση που διακυβεύεται σε περιόδους κρίσης, μια εταιρεία πρέπει να προσβλέπει και στη μακροπρόθεσμη επιβίωση και ανάπτυξη της (όπως κάνει και ο άνθρωπος σαν είδος επιδιώκοντας την καλύτερη διαβίωση του). Εκεί έγκειται και η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης, η οποία διασφαλίζει τη συνεχή και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη ενός οργανισμού και η οποία επιτυγχάνεται με την υιοθέτηση της ΕΚΕ. Τελικά η ΕΚΕ είναι πολυτέλεια ή αναγκαιότητα των καιρών;

Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό πρέπει να αναλύσουμε τα αίτια της παρούσας κρίσης. Κάποιες εταιρείες δεν λειτούργησαν υπεύθυνα και ως αποτέλεσμα επήλθε τελικά ως αλυσίδα η οικονομική κρίση. Διότι υπεύθυνη λειτουργία και ΕΚΕ δεν είναι μόνο η ασφάλεια των εργαζομένων και η προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και ο σχεδιασμός / πώληση προϊόντων και η συμπεριφορά προς τους πελάτες (οι οποίοι αποτελούν και βασικό ενδιαφερόμενο μέρος). Συνεπώς μια πιο υπεύθυνη συμπεριφορά από τις εν λόγω τράπεζες που βρέθηκαν στην καρδιά της κρίσης θα είχε λειτουργήσει προληπτικά για το «φαινόμενο της πεταλούδας» που δημιουργήθηκε στη συνέχεια. Άρα η ενσωμάτωση της ΕΚΕ στη λειτουργία των οργανισμών ουσιαστικά προλαμβάνει κρίσεις και αποφεύγει τη δημιουργία προβλημάτων σε όλους τους τομείς, της οικονομίας, του ανθρώπου και του περιβάλλοντος.

Παρόμοιες κρίσεις έχουν γίνει και στο παρελθόν για άλλα ζητήματα που περιλαμβάνονται στην ΕΚΕ. Για παράδειγμα σειρά ναυαγίων και διαρροών πετρελαίου στη θάλασσα, εξόργισε την κοινή γνώμη, πίεσε τις κυβερνήσεις και τελικά ανάγκασε τον πετρελαϊκό κλάδο να λάβει σοβαρά μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και την αποφυγή τέτοιων κινδύνων και συνεπαγόμενων κρίσεων. Ομοίως και τα σκάνδαλα καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων (παιδική εργασία κλπ) ανάγκασαν τις εταιρείες να λάβουν μέτρα για τον έλεγχο των ιδίων καθώς και των υπεργολάβων τους για τέτοια ζητήματα. Ωστόσο και στις 2 αναφερόμενες περιπτώσεις, όπως και στην παρούσα οικονομική κρίση, διάφορα μέτρα λαμβάνονταν και πριν την κρίση, όμως τα μέτρα αυτά δεν ήταν επαρκή για να προλάβουν το «κακό».

Δυστυχώς μόνο μια κρίση κάνει τους πάντες να συνειδητοποιήσουν τι πρέπει να γίνει. Και αυτό που απαιτείται είναι οι εταιρείες να επενδύσουν (σε κόστος, σε πόρους υλικούς και ανθρώπινους κλπ), ώστε να λαμβάνουν μέτρα που μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης τέτοιων περιστατικών, τα οποία τελικά βλάπτουν τις ίδιες αλλά και την οικονομία και την κοινωνία και τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Έτσι λοιπόν οι εταιρείες, αφού ξεπεράσουν τον κίνδυνο της άμεσης επιβίωσης τους, θα πρέπει να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν μέτρα που θα εστιάζουν στη μείωση κινδύνων, που αφορούν όλους τους άξονες της ΕΚΕ, διασφαλίζουν την υπεύθυνη συμπεριφορά τους και οδηγούν στην αειφόρο ανάπτυξη τους. Ο χρόνος υλοποίησης τέτοιων μέτρων θα διαφέρει κατά περίπτωση και ανά οργανισμό, αλλά σίγουρα οι πρωτοπόροι θα ξεχωρίσουν αποδεικνύοντας την έμπρακτη δέσμευση τους στην ΕΚΕ. Ας μην ξεχνάμε και αυτό που είπε ο Paul Romer, διάσημος οικονομόλογος του Stanford: “a crisis is a terrible thing to waste”.

Καταλήγοντας, η παρούσα κρίση όχι μόνο δεν θα «πληγώσει» την έννοια της ΕΚΕ, αλλά αντιθέτως θα την ενδυναμώσει και θα της προσδώσει μια επιχειρηματική αξία και σημασία, αναδεικνύοντας την ουσιαστική αναγκαιότητά της.

(σ.σ. ωραία συνοδευτική ανάρτηση το "Ευκαιρίες στην ώρα της Κρίσης")