Η κρίση του Σχολείου.

Με την ευκαιρία των σχολικών εξετάσεων για την πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπ/ση, διατυπώνω κάποιες απόψεις ( ή μάλλον τις συνοψίζω ) για την λεγόμενη " κρίση του σχολείου ".

Πράγματι, η γενίκευση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μα και της τριτοβάθμιας προκάλεσαν αλλεπάλληλες επικρίσεις του θεσμού του σχολείου.

Οι επικρίσεις αυτές προέρχονται από συντηρητικούς, ανθρωπιστικούς, οπαδούς του Ζ.Ζ Ρουσώ, νεομαρξιστικούς κ.α. κύκλους διάφορων ιδεολογικών και πολιτικών ιδεών.

Συνοψίζω παρακάτω, τις κυριότερες επικρίσεις τους.

Οι συντηρητικοί υποστηρίζουν ότι η γενίκευση της εκπαίδευσης οδηγεί στην πτώση του επιπέδου της παιδείας. Η απουσία αυστηρών εξετάσεων και βαθμολογίας και η έμφαση στη συναισθηματική και κοινωνική εξέλιξη των μαθητών έχει ως συνέπεια την παραμέληση των γνωστικών ικανοτήτων και τη χαλάρωση της πειθαρχίας. Η έμφαση στο δόγμα της ισότητας πλήττει τα νοητικώς προικισμένα παιδιά και φέρνει το σχολείο σε αντίθεση με την πραγματικότητα των φυσικών διαφορών στις ικανότητες.

Είναι φανερό πως οι κύκλοι αυτοί δεν λαμβάνουν υπ' όψιν το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργεί το σχολείο. Υποθέτουν πως η κοινωνία ενδιαφέρεται αποκλειστικά μόνο για την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων.

Οι ανθρωπιστές, από το μέρος τους, επικρίνουν την έμφαση που δίνει το σχολείο στην πραγματιστική ( επαγγελματικά χρήσιμες γνώσεις και δεξιότητες ) και θετικιστική ( μαθ/κα, φυσικές επιστήμες ) παιδεία κι' ευνοούν προγράμματα γενικής παιδείας, που δίνουν έμφαση στις αξίες. Σκοπός του σχολείου, λένε, δεν είναι να διδάξει όλα όσα πρέπει να ξέρουν οι μαθητές, αλλά να διαμορφώσει έξεις , συνήθειες και τεχνικές που χρειάζονται για να γίνουν οι ίδιοι αρχιτέκτονες της μόρφωσής τους. Η εξειδίκευση των σπουδών οδηγεί στην εκπαίδευση τεχνοκρατών χωρίς παιδεία.

Οι οπαδοί της σχολής του Ρουσώ , αμφισβητούν το θεσμό του σχολείου στη βάση του.

Οι επικρίσεις τους μπορούν να συνοψιστούν ως εξής :

Το σχολείο είναι μέσο καταπίεσης και μονοπώλησης αξιών, γνώσεων και δεξιοτήτων.

Στα πλαίσια της εξειδικευμένης κοινωνίας στοχεύει στο χειρισμό ατόμων από μικρή ηλικία και στην προπαρασκευή τους για ρόλους ευπειθών εργαζομένων και καταναλωτών.

Δεν εξαλείφει, αλλά απλώς αντανακλά και ενισχύει τις κοινωνικές ανισότητες. Δεν είναι σε θέση να προσφέρει ούτε γνώσεις και δεξιότητες ούτε γνήσια παιδεία και μόρφωση, διότι είναι γραφειοκρατικός οργανισμός που προκαθορίζει τα πάντα, ενώ η γνήσια παιδεία είναι μια διαδικασία αλληλεπενέργειας ανάμεσα στο δάσκαλο και τον μαθητή.

Οι βαθμίδες της εκπαίδευσης δεν είναι αυτοτελείς , αλλά αλληλοεξαρτώμενες. Καθεμιά προπαρασκευάζει για την επόμενη και επειδή το κύριο βάρος πέφτει στους επίσημους τίτλους, η γνήσια παιδεία παραμελείται.

Οι νεομαρξιστές τοποθετούν τα αίτια της κρίσης του σχολείου στη δυναμική του σύγχρονου οικονομικού συστήματος. Το σχολείο, λένε, με τις μεθόδους και τις εσωτερικές του σχέσεις προπαρασκευάζει άτομα για το καθεστώς που κυριαρχεί στο χώρο εργασίας της σύγχρονης κοινωνίας. Η αλλοτρίωση είναι συνέπεια του γεγονότος αυτού και μόνο με την συμμετοχή μπορεί να αντιμετωπισθεί.

Άλλοι αναγνωρίζουν στο σχολείο το δικαίωμα να μεταβιβάζει γνώσεις και δεξιότητες, αλλά αμφισβητούν το δικαίωμά του να επιβάλλει σε όλους τους ίδιους κυρίαρχους τρόπους συμπεριφοράς και τις επικρατούσες αξίες.

Πολλές από τις παραπάνω επικρίσεις πραγματικά επισημαίνουν σημαντικές αδυναμίες του σχολείου στα πλαίσια , βέβαια, της σύγχρονης τεχνολογικής κοινωνίας.

Αναμφίβολα, η δοκιμασία που περνάει είναι δεινή. Και δεν θα σωθεί, αν δεν αναθεωρήσει την τακτική του, αν δεν καταφέρει να πλησιάσει τους νέους ( πέρα από κόμματα και οργανώσεις ) με ειλικρίνεια και να αρχίσει μαζί τους έναν τίμιο διάλογο και να τους κερδίσει με τα μόνα μέσα που ταιριάζουν στη γνήσια παιδευτική λειτουργία : την αγάπη και την πειθώ .